Η ανάγκη για να ζούμε μια πιο ενσυνείδητη ζωή ολοένα και αυξάνεται, καθώς ο εντατικός τρόπος ζωής έχει οδηγήσει τους ανθρώπους να ζουν στον «αυτόματο πιλότο» για να τα προλάβουν όλα, με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην έχουν πραγματική επίγνωση της κατάστασης. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν, αφενός να χαρούν τις ευχάριστες εμπειρίες και αφετέρου να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης των δυσάρεστων εμπειριών επειδή έχουν μάθει να λειτουργούν αυτόματα και να υπακούν στις παρορμήσεις τους.
Η εγρήγορση ή –συνηθέστερα- ενσυνειδητοτητα (mindfulness) είναι η επίγνωση που προέρχεται από τη σκόπιμη και χωρίς επικρίσεις προσήλωσή μας στην παρούσα στιγμή και στα πράγματα όπως ακριβώς έχουν. Είναι η κατάσταση κατά την οποία κάποιος είναι επικεντρωμένος, έχει επίγνωση στο εδώ και τώρα, στην παρούσα στιγμή, για το τι συμβαίνει στις σκέψεις, το σώμα και τις αισθήσεις του.
Το να έχουμε ενσυνειδητότητα σημαίνει ότι αναστέλλουμε για λίγο την κρίση, παραμερίζουμε τους στόχους μας για το μέλλον και αποδεχόμαστε το παρόν ως έχει και όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Η Ενσυνειδητότητα ενισχύει την προσπάθεια εξερεύνησης των γνωστικών διεργασιών, των συναισθημάτων και των σωματικών αισθήσεων, με μια στάση αποδοχής, συμπόνιας και καλοσύνης. Εισάγοντας την Ενσυνειδητότητα στη ζωή μας, μπορούμε να αλλάξουμε την σχέση με τις εμπειρίες μας από αρνητική σε αρμονική, να αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε με επιδεξιότητα τις δυσκολίες που αναπόφευκτα θα εμφανιστούν αλλά και να απολαμβάνουμε περισσότερο τις καθημερινές μας στιγμές!
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν σχεδιαστεί και ερευνηθεί προγράμματα Ενσυνειδητότητας (Mindfulness) και έχουν κριθεί ως ιδιαίτερα βοηθητικά. Tα προγράμματα αυτά είναι μία αποτελεσματική μέθοδος παρέμβασης για ενήλικες και παιδιά που αντιμετωπίζουν θέματα άγχους, κατάθλιψης, χρόνιου πόνου, φοβίες, διαταραχές ύπνου, έλλειψη συγκέντρωσης και υπερκινητικότητα. Η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα σε τέτοιου είδους προγράμματα είναι κατά βάση βιωματική, καθώς η ενσυνειδητότητα εξασκείται μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές ασκήσεις αλλά και μέσα από τις καθημερινές μας δραστηριότητες που μαθαίνουμε να τις εκτελούμε ενσυνείδητα. Τα προγράμματα ενσυνειδητότητας δεν αποτελούν ψυχοθεραπευτικά προγράμματα αλλά προγράμματα εκπαίδευσης σε συγκεκριμένες δεξιότητες. Ωστόσο, μέσα στη θεραπευτική πρακτική πολλοί θεραπευτές και ψυχολόγοι ασπάζονται το θεωρητικό υπόβαθρο της ενσυνειδητότητας και ενσωματώνουν σχετικές ασκήσεις.